Foto-galeriju, koji pripada ovom novinskom članku, možete pogledati OVDE.
Ukupno više od sto pedeset zaposlenih u arhivama iz Mađarske, Srbije i zapadne Evrope je došlo u ponedeljak u Sentu, na ovogodišnji putujući skup Udruženja mađarskih arhivista, koji će se prvi put održati izvan granica Mađarske. Svečano otvaranje najvećeg i najznačajnijeg stručnog susreta mađarskih arhivista održano je u ponedeljak prepodne u sali gradske kuće u Senti, gde su uručena i stručna priznanja Udruženja mađarskih arhivista.
Na otvaranju je okupljene prvi pozdravio dr Ištvan Kenjereš, predsednik Udruženja mađarskih arhivista – a između ostalih, bili su prisutni i Ester Čalokezi, generalni konzul Mađarske u Subotici, Mate Vince, zamenik državnog sekretara ministarstva kulture i inovacija Mađarske, Ričard Huđik, član Izvršne odbora Nacionalnog saveta mađarske nacionalne manjine zadužen za obrazovanje, Atila Juhas, član opštinskog veća Sente zadužen za obrazovanje i kulturu, Sebastian Stantić, član opštinskog veća Sente zadužen za privredu, Hajnalka Buranj, poslanica u pokrajinskoj skupštini i direktorica Kulturno-obrazovnog centra „Turzo Lajoš”, Đenđi Kormanjoš Katona, direktorica Zavoda za kulturu vojvođanskih Mađara, ml. Ištvan Fodor, direktor Istorijskog arhiva Sente, Lela Pavlović, predsednica Arhivističkog društva Srbije, kao i Nebojša Kuzmanović, direktor Arhiva Vojvodine –, ističući da Udruženje mađarskih arhivista od svog osnivanja redovno organizuje svoj putujući skup, koji se sada prvi put održava izvan granica Mađarske, a događaj je takođe deo nacionalnog programa pod nazivom „Otvoreni arhivi”, koji je započet 2012. godine. On se zahvalio suorganizatorima u Senti i pokroviteljima ovog programa, a potom poželeo učesnicima jedan sadržajan susret.
Ester Čalokezi, generalni konzul Mađarske u Subotici, objasnila je u svojoj dobrodošlici da je otvaranje jednog putujućeg skupa uvek proslava, proslava susreta, kao što je ovaj dan u životu arhiva, iako ga ne karakteriše glasno slavlje, budući da je jedna od posebnosti arhiva tišina, koja – kako je rekla – krije neprocenjivo blago. Ona je navela da Udruženje mađarskih arhivista ne samo da čuva prošlost, već i da je razumela reči savremenog doba, jer promoviše razmenu stručnih i drugih informacija o arhivima i arhivistima, pri čemu i putujući skup koji se svake godine održava u različitim gradovima nudi jednu odličnu priliku za to.
Mate Vince, zamenik državnog sekretara ministarstva kulture i inovacija Mađarske, nazvao je ovogodišnji putujući skup od istorijskim, pre svega zbog toga što se prvi put održava izvan granica Mađarske. On je objasnio da u slučaju centralnoevropskih zemalja često moramo da govorimo o posebno teškom istorijskom bremenu, pri kojem narodi koji žive u ovim zemljama nisu uvek sami pisali svoju istoriju, ali je bilo vremena kada su je pobednici pisali umesto njih, a u takvim slučajevima velike sile su kontrolisale šta misle jedna o drugoj i o sebi, zbog čega su kasnije, kada su povratile svoj suverenitet, morale ponovo da se vrate prvobitnim izvorima, a za to su im, između ostalih, arhivi bili od koristi. On se zahvalio Udruženju mađarskih arhivista što su bili otvoreni za organizovanje ovog skupa u jednom od prekograničnih regiona, a zatim je naveo da je ova konferencija odlična prilika da se otpočne uzajamno korisno istorijsko razmišljanje i da svi koji učestvuju mogu uživati u njegovim plodovima.
Ričard Huđik, član Izvršnog odbora Nacionalnog saveta mađarske nacionalne manjine zadužen za kulturu, preneo je pozdrave i dobre želje predsednika Arpada Fremonda, potpredsednice Žofie Rigo Pal i predsednika izvršnog odbora Ištvana Šarkezija i pozdravio okupljene, kojima je govorio o ulozi 11. septembra u životu Mađara u Senti, o značaju osnovnih ciljeva Nacionalnog saveta mađarske nacionalne manjine, sa posebnim osvrtom na značaj razvoja, podrške i proširenja kulturnog, prosvetnog i javno-informativnog institucionalnog sistema u službi očuvanja mađarskog identiteta, govorio je i o karakteristikama identiteta lokalne i nacionalne zajednice, te predstavio deo sadržaja Kulturne strategije vojvođanskih Mađara za 2024–2029. godinu koji se odnosi na arhive.
U svom govoru ml. Ištvan Fodor, direktor Istorijskog arhiva u Senti, istakao je da im mnogo znači to što su sada, kada su zvaničnici Udruženja mađarskih arhivista odlučili da prvi put u istoriji ove organizacije svoj putujući skup organizuju na području izvan granica Mađarske, za mesto održavanja izabrali Sentu, a zatim dodao da zajedno sa svojim kolegama zaista žele da svi budu potpuno zadovoljni svime što su doživeli u ovom naselju na obali Tise posle ovog putujućeg skupa. On se zahvalio dr Ištvanu Kenjerešu, što je omogućio da zaposleni Istorijskog arhiva u Senti budu deo ovog posebnog događaja, kao i Nacionalnom savetu mađarske nacionalne manjine, što je prepoznao značaj ove inicijative i pružio finansijsku pomoć za njenu realizaciju.
Lela Pavlović, predsednica Arhivističkog društva Srbije, u svojoj dobrodošlici, istakla je značaj činjenice da je ovaj putujući skup organizovan u Srbiji, jer bi to moglo dodatno produbiti odnos arhiva i arhivista dve zemlje. Kako je rekla, i Arhivističko društvo Srbije svake godine održava svoj putujući skup na drugoj lokaciji, ali sada vide jedan odličan primer kako vredi ovo poneti i u susedne zemlje, pa će ovu mogućnost iskoristiti u budućnosti, budući da s jedne strane, u arhivima susednih zemalja ima mnogo toga za istraživanje, a s druge strane, ovakvi sastanci mogu podstaći strane na još bližu saradnju i još efikasniji rad.
Značaj saradnje je u pozdravnoj reči istakao i Nebojša Kuzmanović, direktor Arhiva Vojvodine, koji je delovanje Udruženja mađarskih arhivista nazvao uzornim, jer pored izvršavanja zadataka koji su im povereni, nesebično dele svoje rezultate sa svojim partnerima. On je objasnio da je Arhiv Vojvodine mnogo naučio od svojih kolega iz Mađarske, zahvaljujući tome što su oni uvek rado delili svoja iskustva sa njima, a nazvao je i primerom koji treba slediti i to što su svoj putujući skup organizovali izvan granica Mađarske, navodeći da će i oni morati da odomaće ovu inicijativu u budućnosti. Na kraju je okupljenima skrenuo pažnju da su vrata vojvođanskih i srpskih arhiva otvorena za istraživače iz Mađarske i susednih zemalja, koji su uvek srdačno dobrodošli.
Nakon svečanih govora uručene su nagrade „Doka Klara” i nagrada „Osvat”. Judit Borbala Borši, glavni arhivar u penziji arhiva županije Baranja nacionalnog arhiva Mađarske, Zoltan Damašdi, arhivar arhiva pečujske biskupije, kao i dr Marta dr Kefalvine Onodi, glavni arhivar odeljenja u Kiškunfeleđhaza arhiva županije Bač-Kiškun nacionalnog arhiva Mađarske su dobili nagradu „Doka Klara” I stepena; Albert Daco, arhivista asistent arhiva glavnog grada Budimpešte, Laslo Feješ, arhivista asistent u arhivu županije Šomođ nacionalnog arhiva Mađarske i Laslo Sepeši, tehnički administrator arhiva glavnog grada Budimpešte nagradu „Doka Klara” II stepena; a Maćaš Gabor Varga, arhivar arhiva biskupije u Sekešfehervaru i u Sekeškaptalanu je preuzeo nagradu „Doka Klara” I stepena. Nagradu „Osvat Lajoš” u oblasti istorijsko-naučnog stvaralaštva zasnovanog na istraživanju izvora arhivskih građa upravni odbor je jednoglasno dodelio Oliveru Percelu, glavnom arhivisti arhiva glavnog grada Budimpešte.
Na plenarnoj sednici nakon otvaranja i dodele nagrada, govornici iz zemalja u okruženju su okupljenima preneli svoja iskustva koja se odnose na mogućnosti prekograničnog istraživanja, a zatim je manifestacija nastavljena u popodnevnim časovima uz više neformalnih programa. Drugog dana ovog programa, u utorak, učesnici su na sednicama sekcija razgovarali o najaktuelnijim pitanjima u sekcijama za međunarodna pitanja, arhivske izvore, informatičkih pitanja, zaštite arhivske građe, obrazovanja i nauke istorije, arhivske pedagogije, kao i ekonomije, koje su se održale u senćanskom centru za konsultacije Univerziteta za poljoprivredu i žive prirodne nauke Mađarske, a u sredu, na plenarnoj sednici koja se održala u Gradskoj kući, svoja istraživačka iskustva gostima su preneli mađarski arhivisti iz Vojvodine. Organizatori su gostima pored stručnih programa pripremili veoma bogat i raznovrstan prateći program.
Nyitókép: Na otvaranju je okupljene prvi pozdravio Ištvan Kenjereš, predsednik Udruženja mađarskih arhivista (Foto: snimak Arpada Gergelja)
