Nacionalni savet mađarske nacionalne manjine održao je u petak 8. redovnu sednicu u Subotici sa 89 tačaka dnevnog reda. Prihvaćena je izmena budžeta saveta, prihodna i rashodna strana budžeta je povećana sa 1,314 milijardi dinara na 1,478 milijardi dinara. Vlada AP Vojvodine odobrila je oko 160 miliona dinara za podršku investiciji započetom u zgradi sedišta DOO Magyar Szo kft.-a u Novom Sadu. Zahvaljujući ovome, biće napravljena jedna konferencijska i multifunkcionalna sala.
Ištvan Pastor, predsednik skupštine pokrajine i Saveza vojvođanskih Mađara, koji je već na sve načine pomogao predmetni projekat, ima ogromnu ulogu u tome što Pokrajina ovaj iznos stavlja na raspolaganje „Mađar sou”, naglasio je Arpad Fremond, predsednik nacionalnog saveta. On je dodao, da su završeni radovi na izgradnji nove hale štamparije „Mađar soa”, pa su štamparske mašine izmeštene. Ovim se stvorio preduslov da započnu dalje investicije u sedištu „Mađar soa” u Novom Sadu. Arpad Fremond je ukazao na to, da se prostor ispraznio nakon iseljenja štamparije, a nakon njenog renoviranja može se implementirati više društvenih sadržaja. Ovde će se nalaziti izdvojeno odeljenje Mađarske predškolske ustanove i vežbaone „Vackor” iz Subotice. Biće formiran i muzej štampe i štamparije, dok će Izdavački zavod „Forum” osnovati književni kafić i knjižaru.
Sedište „Mađar soa” u Novom Sadu imaće, između ostalog, konferencijsku salu, muzej štampe i štamparije, književni kafić i knjižaru, izjavio je Arpad Fremond (Foto: Edvard Molnar)
Pod multifunkcionalnim krilom zgrade, koje će biti izgrađeno u zgradi sedišta „Mađar soa” u Novom Sadu podrazumeva se sala koja može da primi najmanje 100 ljudi, koja će uključivati galeriju – odavde će, na primer, novinari moći da prate predavanja –, kao i jednu zatvorenu prostoriju predviđenu za simultano prevođenje, naveo je detalje Arpad Fremond. On je dodao da sedište „Mađar soa” postaje istaknuto mesto sa stanovišta Mađara koji žive u Novom Sadu i okolini, jer će novi sadržaji stvoriti jedan društveni prostor koji može pomoći opstanku Mađara u narednom periodu.
PLANOVI ZA NAREDNU GODINU
Na sednici je, između ostalog, razmatran, a potom i prihvaćen od strane nacionalnog saveta plan rada Istorijskog arhiva u Senti za 2024. godinu, kao i radni i finansijski planovi za 2024. godinu Regionalne kreativne radionice u Kanjiži, Muzeja opštine Bačka Topola, Pozorišta „Kostolanji Deže” u Subotici, Mađarskog kamernog pozorišta u Senti, Kulturno-obrazovnog centra „Turzo Lajoš” u Senti, kao i izveštaj o radu za školsku 2022–2023. godine i plan rada za školsku 2023–2024. godinu Mađarske predškolske ustanove i vežbaone „Vackor”.
Ričard Huđik, član Izvršnog odbora zaduženog za pitanja kulture, u vezi Regionalne kreativne radionice u Kanjiži je obrazložio: to je izuzetno značajan kulturni centar duž Tise i na celom području Vojvodine, ali možda nije dovoljno cenjen. On je istakao da je ta ustanova do sada organizovala izuzetne kulturne manifestacije, kako u pogledu nivoa u Vojvodini, tako i u pogledu jednog evropskog nivoa. Bilo bi neophodno da format intelektualne radionice karakterističan za ovu instituciju zaživi i drugde u Vojvodini. Ova ustanova kombinuje tradicionalne vrednosti i sadržaje sa modernim, naglasio je Ričard Huđik.
Izuzetno je važan i program gostovanja, u kojem su najistaknutiji rezultati Mađarskog kamernog teatra u Senti, naglasio je Ričard Huđik u svom kasnijem govoru. Prema njegovim rečima, kamerno pozorište ima svojevrsnu narodnu pozorišnu misiju, može da stigne na mnogo mesta svojim brzim i lako pokretnim kamernim pozorišnim predstavama, koje privlače širu publiku.
Đerđ Mesaroš, član Odbora za informisanje, govorio je o značaju izdvojenog odeljenja u Nosi Mađarskog predškolskog zavoda i vežbaone „Vackor”, odnosno vrtića „Vackor”, komentarišući tačke dnevnog reda koje se odnose na dokumentaciju ove ustanove. Ne samo za porodice u Nosi, već i za porodice u Hajdukovu, Bačkim Vinogradima, Ludašu i Malim Pijacama, višedecenijski je problem što su do sada najbliži vrtići funkcionisali na Paliću i Horgošu. Đerđ Mesaroš je istakao da će vrtić „Vackor” u Nosi početi sa radom za nekoliko dana, rekavši da je za 14 mesta bilo mnogo više prijavljenih, pa se nada da će ta ustanova sledeće godine moći da primi više dece.
SA ŠKOLAMA DA ZADRŽIMO NASELJA
Na sednici su prihvaćena mišljenja u vezi sa mrežom predškolskih ustanova u gradu Subotice, kao i u vezi izmene mreže osnovnih škola u opštini Kanjiža, a izglasani su i predlozi dostavljeni u vezi sa mišljenjem o preliminarnom rangiranju za 10 srednjoškolskih domova učenika u Vojvodini. Savet je u nastavku prihvatio i odluke IO donete u vezi sa preliminarnim odobrenjem za udžbenik digitalnog sveta za četvrti razred Kreativnog centra d.o.o. iz Beograda, za srednjoškolski udžbenik pod naslovom „Mađarski jezik i komunikacija” za drugi razred Zavoda za izdavanje udžbenika u Beogradu, za druga nastavna sredstva pod naslovom „Idemo napred” DOO JRJ-a iz Zemuna, kao i za udžbenik tehničko-tehnoloških znanja za peti razred DOO Bigz izdavačke kuće iz Beograda.
Nakon toga je na dnevnom redu bila tema odeljenja sa malim brojem učenika, savet je prihvatio 49 odluka IO o njihovom otvaranju. Ištvan Šarkezi, predsednik Izvršnog odbora, rekao je da je jedan od najvažnijih zakonskih koraka i odluka obrazovne politike SVM-a i nacionalnog saveta, kada Savet odlučuje da otvaranju odeljenja na mađarskom nastavnom jeziku sa manje od 15 učenika, a kao deo ovog postupka, omogući im otvaranje. Prema sažetku Ištvana Šarkezija, ovoga puta donete su odluke za obrazovne ustanove koje rade teritoriji Novog Sada, Subotice, Bogojeva, Bezdana, Bečeja, Pačira, Čoke, Sombora, Torde, Bačkog Gradišta, Ostojićeva, Kanjiže, Bačke Topole, Sente, Zrenjanina, Beodre, Karlove, Neuzina, Kule, Palića, Temerina, Novog Orahova, Svilojeva, Ade i Bajše.
U najvećem broju slučajeva, zahtevi su se odnosili na otvaranje nezavisnih odeljenja, ali kada je premalo učenika, učenici prvaci se smeštaju u kombinovana, spojena odeljenja, istakla je Ibolja Olaj, članica Odbora za obrazovanje. Ona je naglasila, da Vojvodina ima dobro razvijenu mrežu osnovnih škola na mađarskom nastavnom jeziku, ali negativni demografski trendovi stanovništva negativno utiču na njenu održivost. Smanjenje broja učenika postao je trajan proces, a strahuje se da će se zbog toga institucionalna mreža smanjiti. Ona je dodala, da je od neprocenjivog značaja rad stručnih, državnih i civilnih organizacija, koje podržavaju organizovanjei održavanje mađarskog obrazovanja u Vojvodini, kao i podrška matične države. Nacionalni savet i ubuduće mora da podrži otvaranje odeljenja na mađarskom nastavnom jeziku sa malim brojem učenika, naglasila je Olaj Ibolja, ističući da se u mnogim slučajevima opstanak naselja može obezbediti zadržavanjem škola.
Otvaranje odeljenja sa manje od 15 učenika je moguće zahvaljujući političkoj moći SVM-a, podršci pokrajinskog sekretarijata i nacionalnog saveta, kao i državne sekretarke za obrazovanje, istakao je Geza Šalamon, koji je isto član Odbora za obrazovanje. Prema njegovim rečima, ubuduće bi bilo opravdano da se veći akcenat stavi na rešavanje problema nedostatka nastavnika strukovnih predmeta, jer kada roditelji biraju školu, takođe je merodavan aspekt da li postoje strukovni nastavnici koji predaju.
Savet je takođe izglasao saglasnost na odluke Ministarstva za ljudska i manjinska prava i društveni dijalog, o dodeli sredstava iz Budžetskog fonda za nacionalne manjine, kao i konkursa za kulturu grada Vršca. Povodom prvog konkursa, Ištvan Šarkezi je rekao, da je nacionalni savet sada prvi put mogao da da mišljenje o raspodeli pomenutih sredstava. Predložili su podršku za aplikaciju 23 institucije i udruženja za jačanje jezičkih prava.
Nyitókép: (Foto: Edvard Molnar)
